Ο 68ος διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision πραγματοποιείται εν μέσω κλιμακούμενων διαμαρτυριών για την ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα, ενώ σήμερα Πέμπτη - λίγες ώρες πριν τον β' ημιτελικό - δεκάδες χιλιάδες άτομα αναμένεται να συμμετάσχουν σε φιλοπαλαιστινιακές συγκεντρώσεις στο κέντρο του Μάλμε.
Σε διαφορετικό σημείο της πόλης πρόκειται να συγκεντρωθούν όμως και υποστηρικτές του Ισραήλ, ενώ μόλις χθες κατά τη διάρκεια της πρόβας της η εκπρόσωπος του Τελ Αβίβ Έντεν Γκόλαν γιουχαΐστηκε από συγκεντρωμένους eurofans που φώναζαν «Free Palestine».
{https://x.com/Escxfav2/status/1788316683108581382}
{https://x.com/LensVeritatis/status/1788359040797757459}
Σημειώνεται πως η Γκόλαν έφτασε στο Μάλμε μία εβδομάδα νωρίτερα από το προβλεπόμενο έχοντας λάβει αυστηρές οδηγίες από τις υπηρεσίες ασφαλείας του Ισραήλ να παραμένει στο δωμάτιό της και να συμμετέχει μόνο σε επίσημες εκδηλώσεις του διαγωνισμού.
Η συμμετοχή του Ισραήλ υπήρξε από την πρώτη στιμή αμφιλεγόμενη, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που ζήτησαν αποκλεισμό του - όπως συνέβη με τη Ρωσία το 2022.
Η EBU όμως δεν κράτησε τα προσχήματα και παρενέβη αποκλειστικά για να άλλαξει η συμμετοχή - που αρχικά προέβλεπε το κομμάτι «October Rain» με ξεκάθαρες αναφορές στα θύματα των επιθέσεων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Επικαλούμενη την «πολιτική ουδετερότητας», η Ευρωπαϊκή Ένωση Ραδιοτηλεόρασης κάλεσε το Τελ Αβίβ να προβεί σε αλλαγές, με αυτό να απαντά πως θα αποσυρθεί από τον διαγωνισμό. Τελικά μετά από παρέμβαση του ίδιου του Ισραηλινού προέδρου Ισαάκ Χέρτσογκ, που έκανε λόγο «αναγκαίες προσαρμογές», το τραγούδι άλλαξε και μετονομάστηκε σε «Hurricane».
Σημειώνεται πως εκτός από το αίτημα για αποκλεισμό του Ισραήλ υπήρξαν ακόμη πολλές εκκλήσεις για μποϊκοτάζ: Ενδεικτικά πάνω από 1.000 Σουηδοί καλλιτέχνες ζήτησαν φέτος την απαγόρευση της συμμμετοχής του Ισραήλ - όπως οι Robyn, Fever Ray και First Aid Kit - ενώ αντίστοιχη πρωτοβουλία στήριξαν περίπου 1.400 Φινλανδοί επαγγελματίες της μουσικής βιομηχανίας.
Η μάχη της σημαίας και οι απαγορεύσεις της ΕΒU
Ο επικεφαλής επικοινωνίας του διαγωνισμού Eurovision έχει τονίσει πως οι θεατές θα επιτρέπεται να επιδεικνύουν μόνο τις σημαίες των διαγωνιζόμενων χωρών - συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ - καθώς και τη σημαία του Pride.
Αντίθετα πρόκειται να απαγορευτούν «ρούχα, αντικείμενα ή αφίσες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσα για να προβληθούν στις τηλεοπτικές οθόνες» με φιλοπαλαιστινιακά σύμβολα, ενώ ήδη παρέμβαση της EBU προκαλέσε η επιλογή του Σουηδού τραγουδιστή Έρικ Σαάντε να εμφανιστεί στη σκηνή φορώντας στο χέρι του το παλαιστινιακό μαντήλι καφίγια.
Η EBU καταδίκασε τη χειρονομία και ζήτησε συγνώμη από το κοινό, ενώ στη συνέχεια ανάγκασε και την Ιρλανδία να σβήσει από το σώμα τ@ εκπροσώπου της τις λέξεις «εκεχειρία» και «λευτεριά στην Παλαιστίνη».
Ο πρώτος αποκλεισμός και η ψηφοφορία υπό πολιορκία
Η διαμάχη και οι αντεγκλήσεις σχετικά με το τραγούδι του Ισραήλ υποδηλώνουν πόσο πολιτική παραμένει διαχρονικά η Eurovision, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις πως «προωθεί τη διεθνή ανταλλαγή και κατανόηση, φέρνει κοντά το κοινό, γιορτάζει τη διαφορετικότητα μέσω της μουσικής και ενώνει την Ευρώπη σε μια σκηνή».
Μιλώντας στο Vox, η Tess Megginson, υποψήφια διδάκτωρ που μελετά ευρωπαϊκή ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, υποστηρίζει πως ο διαγωνισμός τραγουδιού - που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου αποκλείοντας τη Σοβιετική Ένωση- υπήρξε ανέκαθεν ένας χώρος πολιτικής αντιπαράθεσης.
«Θα έλεγα πως η δεκαετία του 1990 είναι στην πραγματικότητα μερικά από τα πιο πολιτικά χρόνια του διαγωνισμού», υποστηρίζει.
«Μόλις άρχισαν να συμμετέχουν στον διαγωνισμό οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, οι οικοδεσπότες χαιρέτησαν το καλωσόρισμα της «υπόλοιπης» Ευρώπης, τονίζοντας πως "τώρα είμαστε επιτέλους ενωμένοι". Τότε ήταν που προέκυψαν όλα αυτά τα τραγούδια για την ειρήνη και την ενότητα και το γκρέμισμα των τειχών. Κάποια από αυτά πήγανε αρκετά καλά στο διαγωνισμό, κάποια άλλα όχι.
«Τη δεκαετία του '90 όμως έχουμε και τους πολέμους της Γιουγκοσλαβίας. Και αυτή είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια χώρα να αποκλείεται από τον διαγωνισμό», συνεχίζει.
Η Γιουγκοσλαβία αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό το 1992 λόγω της πολιορκίας του Σαράγεβο. Ο ΟΗΕ επιβάλλεις κυρώσεις κατά της Γιουγκοσλαβίας και η EBU ακολουθεί. «Παρόλο που η Βοσνία δεν συμμετέχει με κάποιο τραγούδι, εξακολουθεί να είναι σε θέση να ψηφίσει στον διαγωνισμό και συνδέεται να δώσει τις ψήφους του ενώ βρίσκεται υπό πολιορκία.
»Η τηλεφωνική γραμμή αρχικά αποσυνδέεται και πέφτει νεκρή. Και επικρατεί μια απόλυτη σιωπή στο ακροατήριο. Σύντομα είναι σε θέση να επανασυνδεθούν και ακολουθεί ένα δυνατό χειροκρότημα και επευφημίες από το κοινό. Είναι μια πραγματικά όμορφη στιγμή αλληλεγγύης για τους ανθρώπους που βρίσκονταν σε πόλεμο και υπό κατοχή».
Το ελληνικό μποϊκοτάζ μετά την εισβολή στην Κύπρο
Αναφερόμενη στα μποϊκοτάζ, η Tess Megginson σημείωνει πως στη Eurovision είναι σχεδόν τόσο παλιά όσο και ο ίδιος ο διαγωνισμός - θυμίζοντας το ελληνικό παράδειγμα της δεκαετίας του'70.
Το 1975 η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο και η Ελλάδα μποϊκοτάρισε τον διαγωνισμό. Την επόμενη χρονιά, μάλιστα, η Αθήνα συμμετείχε με ένα τραγούδι αντιπολεμικό που αναφερόταν ξεκάθαρα στην παρουσία της Τουρκίας στην Κύπρο, με την Τουρκία να μποϊκοτάρει αυτή τη φορά τον διαγωνισμό.
Η τεχνολογία που εξαφανίζει το γιουχάισμα και τα τσουχτερά πρόστιμα
Όπως επισημαίνει η Tess Megginson, η EBU διαφημίζει την Eurovision ως έναν... απολίτικο διαγωνισμό. Κάπως έτσι όταν η πολιτική παρισφρέει στον διαγωνισμό, δεν είναι καθόλου χαρούμενη - τουλάχιστον τύποις.
Ενδεικτική υπήρξε η προσπάθεια της να «φιμώσει» τους διαφωνούντες το 2015 - εισάγοντας αυτό που ονομάστηκε «τεχνολογία κατά του μπούλινγκ» - για να μην φτάσουν στους τηλεθεατές τα γιουχαΐσματα κατά της Ρωσίας (εξαιτίας της εισβολής στην Κριμαία).
«Δεν μπορούσες να ακούσεις το πλήθος να αποδοκιμάζει τη ρωσική συμμετοχή κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού. Δεν νομίζω ότι έχει χρησιμοποιηθεί έκτοτε, όμως δεν θα με εξέπληττε αν χρησιμοποιούσαν κάτι παρόμοιο φέτος», σχολιάζει.
Μια άλλη αγαπημένη πρακτική της EBU είναι και τα πρόστιμα - «τους αρέσει πολύ να επιβάλλουν πρόστιμα στα μέλη τους».
Το 2019 όταν το Ισραήλ φιλοξένησε τον διαγωνισμό υπήρξαν εκκλήσεις για μποϊκοτάζ και μεταφορά του διαγωνισμού. Τότε οι Ισλανδοί καλλιτέχνες κράτησαν παλαιστινιακές σημαίες και η ισλανδική ραδιοτηλεόραση αναγκάστηκε να πληρώσει ένα τεράστιο πρόστιμο στην EBU.