Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έφυγε από τη ζωή στα 81 του, έχοντας υπηρετήσει ως μέλος της Μπούντεσταγκ - με τη συντηρητική παράταξη - για περισσότερο από μισό αιώνα.
Ως υπουργός Εσωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, υπήρξε εκ των βασικών διαπραγματευτών το 1990 της επανένωσης της Γερμανίας, ενώ, είκοσι χρόνια σχεδόν μετά, ως υπουργός Οικονομικών της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και... «επικεφαλής» του Eurogroup, κλήθηκε να διαχειριστεί την ευρωπαϊκή κρίση χρέους που απειλούσε να αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομική τάξη.
Λίγα πρόσωπα δέχτηκαν τόσο έντονη κριτική για τις σκληρές πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα - και όχι μόνο - ενώ προτείνοντας την έξοδο της από την Ευρωζώνη προκάλεσε πολιτικό σεισμό στους «27».
Ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ πίεσε από την πρώτη στιγμή για αυστηρότερους κανόνες και «σκληρή» δημοσιονομική πειθαρχία, ενώ όταν η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα εξελέγη το 2015 με την υπόσχεση να καταργήσει τις επώδυνες περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις των φόρων - που απαιτούσαν οι πιστωτές - υιοθέτησε μια ακόμα πιο σκληρή τακτική.
Αργότερα τον ίδιο χρόνο, πρότεινε η Ελλάδα να πάρει ένα πενταετές «time out» από το ευρώ, κάτι που έθεσε εκτός συζήτησης η Μέρκελ, ενώ σε όλη τη διάρκεια της κρίσης, αλλά κ αργότερα, πρωταγωνίστησαν στη δημόσια σφαίρα μια σειρά δηλώσεών του - αν μην τι άλλο υπερβολικά κυνικές.
«Η Ελλάδα δεν είναι κράτος... ζει πάνω από τις δυνατότητές της»
Το 2015 σε συνέντευξή, ο Σόιμπλε είχε αποκαλύψει πως είχε «προειδοποιήσει» τον Τσίπρα πως «θα υποφέρει», ενώ σε άλλη περίσταση είχε χρησιμοποιήσει το γερμανικό ρητό της στάμνας για... να μιλήσει για τις διαπραγματεύσεις και την υπογραφή του μνημονίου από τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Είχα πει στον πρωθυπουργό Τσίπρα, αν υποσχεθείς στους εκλογείς σου ότι θα φέρεις ανάκαμψη και θα μείνεις στην Ευρωζώνη χωρίς να μείνεις πιστός στο πρόγραμμα, τότε θα υποφέρεις.
«Νομίζω ότι διαπραγματευτήκαμε επί μακρόν με τον κ. Τσίπρα, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Το υπέγραψε και έκανε και εκλογές μετά για να έχει και την εντολή του ελληνικού λαού, ώστε να μπορέσει να τηρήσει αυτά που υπέγραψε. Δεν έλαβα καν υπόψη μου ότι μιλάει πάλι για το τι δεν θέλει να τηρήσει.
»Δεν είναι προς το ελληνικό συμφέρον. Το να το θέτεις υπό αμφισβήτηση επί της αρχής μπορεί να είναι αναγκαίο για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους - διαθέτει ισχνή πλειοψηφία, όπως είδα, αυτό ίσως να μην είναι εύκολο. Αλλά δεν είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας. Η λαϊκή γλώσσα των Γερμανών έχει και μια συμβουλή προς την στάμνα:
Δεν πρέπει να πηγαίνεις στο πηγάδι μέχρι να σπάσει η στάμνα. Αυτό δεν είναι καλό για την στάμνα».
Μιλώντας σε ένα τραπεζικό συνέδριο στη Φρανκφούρτη, πάλι, ο Σόιμπλε είχε ισχυριστεί πως «η περικοπή του ελληνικού χρέους δεν θα βοηθήσει την Ελλάδα» επιμένοντας πως «η χώρα δεν θα έχει προβλήματα με την εξυπηρέτηση του χρέους μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια».
Μάλιστα, ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ κατηγόρησε την ελληνική κυβέρνηση ότι «δεν έχει κάνει ακόμη αρκετά με τις μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση, το εργατικό δίκαιο και την εσωτερική αγορά, που θα μπορούσαν να την οδηγήσουν στην ανάπτυξη. Με την ελάφρυνση του χρέους δεν θα μπορεί να κάνει περισσότερα», προσθέτοντας ότι «η Ελλάδα ζει πέρα από τις δυνατότητές της».
Μιλώντας στη Deutsche Welle το 2018 είχε υποστηρίξει πως «κατηγορήθηκα ότι παραήμουν γενναιόδωρος με την Ελλάδα».
Ειδικότερα, κληθείς να σχολιάσει το γεγονός ότι στη διαμάχη με την ιταλική κυβέρνηση η Κομισιόν αποφάσισε για πρώτη φορά να απορρίψει έναν εθνικό προϋπολογισμό, ο Σόιμπλε προχώρησε σε έναν παραλληλισμό με την Ελλάδα. «[…] Θα χαιρόμουν εάν όλοι αυτοί, που τα λένε σήμερα αυτά για την Ιταλία, με είχαν στηρίξει, όταν προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε στους Έλληνες ότι πρέπει να σεβαστούν τους κανόνες».
«Οι Έλληνες είναι ένας σπουδαίος λαός, αλλά η Ελλάδα δεν είναι κράτος», είχε υποστηρίξει σε άλλη περίσταση, επικαλούμενος φράση του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ. Για τον Αλέξη Τσίπρα, ανέφερε ότι έλεγε ανοησίες όταν υποσχόταν πως οι γερμανικές αποζημιώσεις θα μείωναν το χρέος, ενώ για τον Αντώνη Σαμαρά είχε ισχυριστεί ότι ήταν πολύ διστακτικός στην πολιτική του τους τελευταίους έξι μήνες πριν τις ελληνικές εκλογές.
«Θα πρέπει να μου στήσουν ανδριάντα»
Το 2016, παράλληλα, είχε αποκαλύψει ότι ήδη από το 2011 είχε προτείνει στον Ευάγγελο Βενιζέλο την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ με αντάλλαγμα «τεράστια» βοήθεια. Παράλληλα, σε μια αποστροφή του λόγου του είχε σημειώσει πως «αν μια των ημερών η ελληνική οικονομία ανακάμψει τότε οι Έλληνες θα πρέπει να μου στήσουν ανδριάντα».
«Είχα πει στον Ευάγγελο Βενιζέλο το 2011 ότι θα έπρεπε να εξετάσει την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ για κάποια χρόνια, με αντάλλαγμα τεράστια βοήθεια. Η έξοδος από το ευρώ θα έπληττε τη χώρα άπαξ και θα είχε αποφευχθεί η “ατελείωτη διαδικασία” των σκληρών μέτρων για τους Έλληνες πολίτες», σημείωσε ο κ. Σόιμπλε και συμπλήρωσε πως θα είναι δύσκολο για την Ελλάδα να λύσει τα προβλήματα της οικονομίας χωρίς το εργαλείο της υποτίμησης του νομίσματος, χωρίς να δώσει ωστόσο περαιτέρω διευκρινήσεις.
Τον Ιούλιο του 2022 ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μιλώντας στην εφημερίδα «Νέα Σαββατοκύριακο», είχε επισημάνει ότι είχε ήσυχη τη συνείδησή του για τις επιλογές του αναφορικά με τη χώρα μας, αφού το κίνητρό του ήταν να βοηθήσει και όχι να βλάψει τους Έλληνες. Μάλιστα, είχε υπογραμμίσει πως «η Ελλάδα πέτυχε πολλά»:
Χρειάστηκε να απαιτήσουμε πολλά από την Ελλάδα, αλλά πρωτίστως η Ελλάδα χρειάστηκε να απαιτήσει πολλά από τον εαυτό της. Το αντίτιμο για την εσωτερική υποτίμηση, την οποία έπρεπε να υποστεί η Ελλάδα, είναι πολύ βαρύ για τους Έλληνες πολίτες. Αλλά αυτή ήταν μία απόφαση των Ελλήνων και όχι άλλων Ευρωπαίων.
«Δεν υπήρχε πιο βιώσιμη πολιτική για την Ελλάδα»
Λίγο μετά τη λήξη της θητείας του - πίσω στο 2017 - ο Σόιμπλε μίλησε στους Financial Times για την ταραγμένη εκείνη περίοδο, τα σχέδια του για την Ελλάδα, ενώ σχολίασε και τους λόγους για τους οποίους «δαιμονοποιήθηκε» στην Ελλάδα.
Διαφωνώ με τον όρο «πολιτική λιτότητας», διότι έχει πάρει ένα διαστρεβλωμένο νόημα. Η δημοσιονομική πολιτική που εφαρμόσαμε ήταν μια προβλέψιμη, αξιόπιστη δημοσιονομική πολιτική που οικοδόμησε εμπιστοσύνη και δημιούργησε ανάπτυξη.
Και θα επιμείνω - ακόμη πιο έντονα σήμερα μετά από οκτώ χρόνια - ότι αυτή η πολιτική παράγει περισσότερο βιώσιμη ανάπτυξη από οποιαδήποτε άλλη. Αυστηρά μιλώντας, η λιτότητα είναι ο αγγλοσαξονικός τρόπος για να περιγράψουμε μια σταθερή δημοσιονομική πολιτική, η οποία δεν θεωρεί απαραίτητα ως κάτι καλό το να έχεις περισσότερα ή υψηλότερα ελλείμματα.
Το ΔΝΤ και άλλοι συμφωνούν μαζί μας ότι κινδυνεύουμε να ενθαρρύνουμε νέες φούσκες στην οικονομία. Δεν έχουμε ιδέα πού θα συμβεί η επόμενη κρίση, αλλά οι οικονομολόγοι σε όλο τον κόσμο ανησυχούν για τους αυξημένους κινδύνους που προκύπτουν από τη συσσώρευση όλο και μεγαλύτερου δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Και εγώ ο ίδιος ανησυχώ γι' αυτό.
Και έτσι μπορούμε να διαφωνήσουμε για τους κανόνες. Αλλά δεν πρέπει να δημιουργούμε κανόνες για να τους παραμερίζουμε στη συνέχεια και σε περίπτωση αμφιβολίας να επιλύουμε τα προβλήματα πάντα με τον πιο βολικό τρόπο .... Αυτό είναι λάθος - τόνιζε.
«Όλοι συμφωνούσαμε για την Ελλάδα»
Ερωτηθείς για τον τρόπο με τον οποίο «δαιμονοποιήθηκε» στην Ελλάδα, ο Σόιμπλε ζητούσε τότε να ρωτήσουν τους Έλληνες και για τους δικούς τους ηγέτες.
Εγώ δεν έχω να πω τίποτα γι' αυτό. Στη δημοκρατία, η εξουσία είναι περιορισμένη χρονικά. Οποιοσδήποτε Γερμανός υπουργός Οικονομικών επίσης δεν είναι σε αυτή τη θέση για πάντα. Και στην περίπτωσή μου, οκτώ χρόνια ως υπουργός Οικονομικών ήταν [αρκετά]. Είμαι πεπεισμένος γι' αυτό.
Όταν πρέπει να πάρεις αποφάσεις που βραχυπρόθεσμα είναι αντιδημοφιλείς, αλλά μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα είναι αναγκαίες, δεν είναι εύκολο. Και όταν πρέπει να τις πάρεις σε περιόδους που η οικονομική κατάσταση δεν είναι καλή, είναι ακόμη πιο δύσκολο.
«Έκανα αρκετές προσπάθειες», είχε διευκρινίσει στην ίδια συνέντευξη.
Είπα στον Έλληνα ομόλογό μου ότι καταλαβαίνω ότι δεν έχετε την πολιτική δύναμη να εφαρμόσετε γρήγορα τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεστε για τα δικά σας συμφέροντα. Υπάρχει τρόπος να ανατεθεί με κάποιο τρόπο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων; Ο ομόλογός μου είπε ότι αυτό δεν είναι ρεαλιστική ιδέα, η Ελλάδα δεν θα το έκανε ποτέ αυτό. Έχει την υπερηφάνειά της, όπως κάθε άλλη χώρα.
Στη συνέχεια, ηγήθηκα της συζήτησης για το αν θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να πάρει ένα «τάιμ άουτ» για μερικά χρόνια, αλλά ούτε αυτό ήθελε η Ελλάδα. Και έτσι δεν έμενε τίποτε άλλο να κάνουμε παρά να ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων, ο οποίος είναι εξαιρετικά δύσκολος για την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας ...
Μετά λένε στο λαό ότι πρέπει να το κάνουμε, αλλιώς δεν θα πάρουμε χρήματα από τις Βρυξέλλες, και μετά λένε ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών είναι έτσι... Μπορώ να το καταλάβω αυτό... Δεν είμαι θυμωμένος με τους Έλληνες για αυτό.
Μάλιστα όπως είχε σημειώσει, η ιδέα της αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωζώνη ήταν μια πρόταση που στήριζε η πλειοψηφία στο Eurogroup, όχι εγώ προσωπικά. Ο Pier Carlo Padoan το δημοσιοποίησε αυτό, όχι εγώ.
Είπε ότι σχεδόν όλα τα μέλη του Eurogroup συμφώνησαν ότι αυτό θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα. Αλλά όλοι γνωρίζαμε ότι μόνο η Ελλάδα μπορούσε να πάρει αυτή την απόφαση. Eίπαμε ότι θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να κάνει αυτό το βήμα, aλλά οι αρχηγοί των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων είχαν διαφορετική άποψη, και είχαν επίσης καλά επιχειρήματα.