Μέσα στην μεγάλη συζήτηση που γίνεται για την Τεχνητή Νοημοσύνη πολλές φωνές προβλέπουν την κατάργηση ή έστω τη δραστική μείωση της ανθρώπινης εργασίας. Με τέτοιες συζητήσεις, αυτό που στην πράξη γίνεται είναι να απλώνεται ένα πέπλο δέους και μαζικής ανασφάλειας σε όλους τους εργαζόμενους. Στο μεταξύ, όσο γίνεται αυτή η συζήτηση, στην πραγματική ζωή οι πολυεθνικές της πληροφορικής και του διαδικτύου, μαζί με τα μονοπώλια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επικεντρώνουν σε πολύ πιο χειροπιαστές και κάθε άλλο παρά υψηλής τεχνολογίας προτεραιότητες. Στις ΗΠΑ, η Amazon μαζί με την Space X του Έλον Μασκ (αλλά και τα Starbucks) έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να προλάβουν, όσο μπορούν, τη δημιουργία συνδικάτων. Πέρα από τις απολύσεις, τους εκφοβισμούς και το προληπτικό κλείσιμο εγκαταστάσεων, πρόσφατα κλιμάκωσαν τις αντιδράσεις τους σε ένα νέο επίπεδο: προωθούν μια σειρά από υποθέσεις στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ με στόχο να κηρυχθεί αντισυνταγματική η δημιουργία συνδικάτων.
Στην δική μας πλευρά του Ατλαντικού, τα 8 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος που (επίσημα) δαπανούν οι πολυεθνικές της πληροφορικής για λόμπι στις Βρυξέλλες έπιασαν τόπο. Η πρόσφατη οδηγία της ΕΕ για την εργασία σε διαδικτυακές πλατφόρμες, παρότι ξεκίνησε με σημαντικές προβλέψεις προστασίας των εργαζόμενων ιδιαίτερα στη διανομή φαγητού και την παροχή υπηρεσιών μεταφοράς, κατέληξε, μετά από δυο χρόνια διαπραγματεύσεων, να είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Uber και της Deliveroo. Τα αρχικά πέντε κριτήρια σύμφωνα με τα οποία εργαζόμενοι στις πλατφόρμες θα θεωρούνταν μισθωτοί και όχι «ελεύθεροι επαγγελματίες», αφού για δύο χρόνια συζητήθηκαν και επαναδιατυπώθηκαν δεκάδες φορές, στο τέλος αφαιρέθηκαν τελείως από την εγκεκριμένη οδηγία που εκτιμάται ότι θα αφορά πάνω από 40 εκ. εργαζόμενους το 2025 ή σχεδόν 20% της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ.
Όλα δείχνουν ότι οι πολυεθνικές της πληροφορικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης αυτό που επιδιώκουν είναι να εξασφαλίσουν ότι οι σημερινοί εργαζόμενοι τους, που ήδη δουλεύουν σε ρυθμούς ρομπότ και χρονομετρούνται με ακρίβεια δευτερόλεπτου σε κάθε διάλειμμα, δεν θα «μολυνθούν» από τον ιό του συνδικαλισμού και της διεκδίκησης δικαιωμάτων. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να λυθεί η τεράστια αντίφαση που φέρνει η μαζική εξάπλωση του αυτοματισμού, μέσω και της Τεχνητής Νοημοσύνης, στους χώρους δουλειάς. Αντί οι αυτοματισμοί να εξανθρωπίζουν την ανθρώπινη δουλειά και να μειώνουν το μόχθο του εργάτη, στην πράξη χρησιμοποιούνται για να ρομποτοποιήσουν τις κινήσεις του ανθρώπινου σώματος και να επιβάλλουν το ρυθμό των ρομπότ και στους ανθρώπους. Τα γεγονότα μιλάνε μόνα τους. Στα βασίλεια των αυτοματισμών και της Τεχνητής Νοημοσύνης της Amazon, όπου οι εργαζόμενοι παρακολουθούνται, χρονομετρούνται και βιντεοσκοπούνται συνεχώς, τα επίσημα, προς αποζημίωση, μυοσκελετικά προβλήματα ανά εργαζόμενο είναι σχεδόν τριπλάσια από το μέσο όρο σε παρεμφερείς, αλλά λιγότερο αυτοματοποιημένες εταιρείες. Και τα κουτιά με δωρεάν παυσίπονα βρίσκονται σε κάθε γωνιά.
Μπορούμε να συζητάμε επί ώρες και μέρες για τους πραγματικούς κινδύνους των ρομπότ και της γενικευμένης αυτοματοποίησης. Ωστόσο δεν πρέπει να μας διαφύγει ότι οι φεουδάρχες της πληροφορικής, του διαδικτύου και της Τεχνητής Νοημοσύνης, εδώ και τώρα, προσπαθούν να ρομποτοποιήσουν την πολιτική: να εξασφαλίσουν ότι μια νέα γενιά πολιτικών – ρομπότ θα υλοποιούν μεθοδικά, χωρίς να χάνεται χρόνος, αδίστακτα και κυρίως αυτοματοποιημένα τα συμφωνηθέντα με τους λομπίστες. Ο μεγάλος άμεσος κίνδυνος για τους εργαζόμενους δεν είναι τα ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά η αυτοματοποίηση της πολιτικής και ο εξοβελισμός του εργατικού κινήματος από αυτήν.
(Ο Αντώνης Μαυρόπουλος είναι σύμβουλος κυκλικής οικονομίας και συγγραφέας του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη – Άνθρωπος, Φύση, Μηχανές», εκδόσεις Τόπος)