Ο δρόμος της επανεκκίνησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων- η αφετηρία του οποίου σηματοδοτήθηκε κατά την συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν τον Ιούλιο 2023, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους της Λιθουανίας- όλοι γνώριζαν πως δεν θα ήταν εύκολος από την πρώτη στιγμή που συμφώνησαν στους τρεις βασικούς άξονες: Τον πολιτικό διάλογο υπό την καθοδήγηση των δύο ΥΠΕΞ, Γ. Γεραπετρίτη και Χ. Φιντάν, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (την προσεχή Δευτέρα η επόμενη συνάντηση αντιπροσωπειών των δύο χωρών) και την λεγόμενη «θετική ατζέντα» που αποτελεί και την ρεαλιστική βάση πάνω στην οποία επιχειρείται να οικοδομηθεί η βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών μετά την τετραετή περίοδο μεγάλης έντασης λόγω της κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας.
Δέκα μήνες μετά το Βίλνιους και ενώ επίκειται η τέταρτη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν αφότου επανεξελέγησαν στην ηγεσία των δύο χωρών (Βίλνιους τον Ιούλιο 2023, Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο 2023, Αθήνα τον Δεκέμβριο 2023 και η προγραμματισμένη για τις 13 Μαϊου στην Άγκυρα), ως θετικό καταγράφεται πως η διαδικασία επαναπροσέγγισης δεν έχει ανακοπεί. Η δε πρόοδος επικεντρώνεται στους ανοιχτούς διαύλους, στον δραστικό περιορισμό των παραβιάσεων και παραβάσεων από τουρκικής πλευράς, στην βελτίωση της συνεργασίας στο μεταναστευτικό η οποία αποτυπώνεται και στην μείωση των μεταναστευτικών ροών, στην εφαρμογή της χορήγησης visa με διαδικασία express για επισκέπτες από την Τουρκία σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, στις 15 Συμφωνίες, Μνημόνια και Κοινές Δηλώσεις / Διακηρύξεις που υπογράφηκαν στο πλαίσιο του 5ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας, τον περασμένο Δεκέμβριο, αλλά και στην Κοινή Διακήρυξη των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας που υιοθέτησαν τότε οι δύο ηγέτες. Σε αυτήν, οι δύο χώρες δεσμεύονται, μεταξύ άλλων, "να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους".
Όλα αυτά θεωρούνται «απτά αποτελέσματα» και συνιστούν την «μεγάλη εικόνα», όπως λέει ο πρωθυπουργός, η οποία σχετίζεται με το ότι υπάρχει μία σημαντική πρόοδος εξομάλυνσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Από την άλλη πλευρά όμως, είναι ξεκάθαρο πως αυτή η εξομάλυνση δεν έχει αγγίξει τα δύσκολα θέματα. Ούτε υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη ότι έχουν διαφοροποιηθεί σε κάτι οι προκλητικές θέσεις της Τουρκίας, η οποία εξακολουθεί να τηρεί αρνητική στάση και σε ότι αφορά το Κυπριακό και δεν έκρυψε μάλιστα την ενόχλησή της και για την πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που καθιστά σαφές ότι η πρόοδος των ευρωτουρκικών σχέσεων επηρεάζεται και από τις εξελίξεις στο Κυπριακό.
Η γειτονική χώρα απέδειξε ότι παραμένει σταθερή σε προκλητικές θέσεις και με την έντονη αντίδρασή της όταν η Ελλάδα προανήγγειλε το περιβαλλοντικό βήμα της δημιουργίας δύο θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ιόνιο. Η τουρκική αντίδραση ώθησε και τον ίδιο τον κ. Μητσοτάκη να ξεκαθαρίσει προχθές από τις Βρυξέλλες, ότι η δημιουργία των δύο θαλάσσιων πάρκων θα προχωρήσει, αλλά και να επισημάνει ότι «οι βασικές θέσεις της Τουρκίας στο κρίσιμο ζήτημα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουν αλλάξει και είναι βαθιά προβληματικές για την πατρίδα μας".
Ο ελληνοτουρκικός διάλογος είναι σαφές ότι δεν έχει αγγίξει τα ζητήματα αυτά, για τα οποία η ελληνική κυβέρνηση υπογραμμίζει σε κάθε ευκαιρία ότι η χώρα μας δεν πρόκειται να κάνει ούτε βήμα πίσω από τις πάγιες θέσεις της. Όπως τόνισε το Μέγαρο Μαξίμου με αφορμή την τουρκική αντίδραση για τα θαλάσσια πάρκα, η Ελλάδα είναι μία κυρίαρχη χώρα, δεν υποχωρεί στα κυριαρχικά της δικαιώματα και συνεχίζει να πιστεύει στην συνέχιση του διαλόγου με την γειτονική χώρα.
Στην διάρκεια αυτής της περιόδου εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων δεν έχουν λείψει φυσικά και άλλες προκλητικές δηλώσεις, ακόμη και από τον ίδιο τον κ. Ερντογάν σε σχέση με το Κυπριακό, οι οποίες δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την ανάγκη διαρκούς εγρήγορσης από πλευράς της Αθήνας.
Μετά την οριστικοποίηση πάντως της συνάντησης με τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο κ. Ερντογάν εμφανίστηκε σε διαφορετικό κλίμα, τονίζοντας ότι η επίσκεψη αυτή αποτελεί ένα σημαντικό στάδιο στις σχέσεις των δύο χωρών και ότι θα συζητήσουμε για το πως μπορούμε να φέρουμε τις σχέσεις Τουρκίας- Ελλάδας σε πολύ καλύτερη θέση από την σημερινή.
Ο ρεαλιστικός στόχος που τίθεται ενόψει και της επόμενης συνάντησης είναι οι υπαρκτές διαφωνίες να μην λειτουργούν αποτρεπτικά για την εξέλιξη της συζήτησης και την διαμόρφωση ενός καλού κλίματος που θα στηρίζεται στην θετική ατζέντα και στην οικονομική συνεργασία. Ο στόχος άλλωστε για το διμερές εμπόριο, που αυτή την στιγμή έχει ξεπεράσει τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ, είναι να φτάσει τα 10 δις ευρώ μέσα σε μία πενταετία.
Όσον αφορά την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ο κ. Μητσοτάκης υπογραμμίζει ότι η χώρα μας δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την συζήτηση γιατί γνωρίζει δίκαιο των θέσεών της και ότι το ζήτημα αυτό μπορεί να επιλυθεί εάν πράγματι σεβαστούμε τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και ειδικά του Δικαίου της Θάλασσας.
«Αισθανόμαστε ισχυροί, ότι έχουμε ισχυρά επιχειρήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Για να μπορούμε να μπούμε, όμως, στον πυρήνα της διαφοράς μας, χρειάζεται να μπορούμε να συντηρήσουμε αυτό το καλό κλίμα για αρκετό χρονικό διάστημα και να μπορούμε να χτίζουμε διαρκώς, βήμα- βήμα, αυτή την εξομάλυνση των σχέσεών μας», τονίζει ο πρωθυπουργός, θέτοντας, στο πλαίσιο αυτό, ως στόχο να γίνει και στην συνάντηση της Άγκυρας, ένα ακόμη βήμα.
«Θέλουμε σε κάθε συνάντηση να κάνουμε ένα ακόμη βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Το που μπορούμε να φτάσουμε, θα το δούμε», έχει τονίσει σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη .
Κατά την συνάντηση της Άγκυρας οι δύο ηγέτες αναμένεται να δώσουν περαιτέρω κατευθύνσεις για την συνέχιση της προσπάθειας επαναπροσέγγισης και εφόσον όλα εξελιχθούν σύμφωνα με τον προγραμματισμό, η επόμενη συνάντησή τους είναι πιθανό να γίνει τον Ιούλιο, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στην Ουάσιγκτον.